به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی آوای هیرمند ،میراث فرهنگی، که شامل رسوم، آیینها، زبانها، هنرها و سنتهای هر جامعه میشود، هویت اصیل و ریشهدار مردم را شکل میدهد و از نسلی به نسل دیگر منتقل میشود. این میراث گرانبها، که نماد پیوند گذشته، حال و آینده است، در عصر سلطه فضای مجازی به شدت آسیبپذیر شده است. الگوبرداری بیرویه و غیرمنتقدانه از فرهنگهای غربی، تولید محتوای بیهویت و ترویج سبک زندگیهای ناآشنا و غیر بومی، باعث شده تا فرهنگهای اصیل به حاشیه رانده شوند و بسیاری از نسلهای جوان، از ریشهها و هویت خود فاصله بگیرند.
یکی از مهمترین عوامل این تهدید، شیوع گسترده محتوای فرهنگی غربی در فضای مجازی است. شبکههای اجتماعی و پلتفرمهای آنلاین، با ارائه حجم وسیعی از فیلمها، موسیقیها، مد و سبک زندگی غربی، جوانان را به سمت الگوبرداری از این فرهنگها سوق میدهند. این روند در بسیاری موارد به جای تقویت هویت ملی و فرهنگی، باعث کاهش ارزشها و سنتهای بومی شده و جوانان را در معرض سردرگمی هویتی قرار میدهد.
علاوه بر این، تولید محتوای فرهنگی بیهویت که فاقد ریشه و اصالت است، به افزایش سردرگمی فرهنگی در جامعه منجر شده است. بسیاری از تولیدات فرهنگی و هنری در فضای مجازی، بیشتر با هدف جذب مخاطب و جلب توجه ساخته میشوند تا انتقال پیامهای اصیل فرهنگی. این مسئله موجب شده تا برخی جوانان به سمت فرهنگهایی سوق پیدا کنند که صرفاً ظاهری جذاب دارند اما عمق و معنای واقعی فرهنگ خود را ندارند.
کارشناسان فرهنگی و جامعهشناسان هشدار میدهند که در این شرایط بحرانی، اگر تمهیدات مناسبی اندیشیده نشود، ممکن است بسیاری از فرهنگهای محلی و سنتهای ارزشمند به مرور زمان از بین بروند و جوامع محلی هویت تاریخی خود را از دست بدهند. آنها تأکید دارند که باید برنامههای جامع و منسجمی برای حفظ و احیای میراث فرهنگی طراحی شود و آموزشهای فرهنگی به نسلهای جوان داده شود تا ارزشهای فرهنگی و تاریخی خود را بشناسند و پاس بدارند.
از سوی دیگر، نقش رسانهها و نهادهای فرهنگی در این زمینه بسیار حیاتی است. باید با حمایت از تولید محتوای فرهنگی غنی و بومی، الگویی متناسب با ارزشها و هویت هر جامعه ارائه شود. همچنین استفاده از فناوریهای نوین و فضای مجازی به عنوان بستری برای معرفی و ترویج فرهنگهای اصیل، میتواند به حفظ و تقویت میراث فرهنگی کمک کند.
در نهایت، حفظ و تقویت هویت فرهنگی در عصر دیجیتال، یک مسئولیت جمعی است که نیازمند همکاری نهادهای دولتی، فرهنگی، آموزشی و خود مردم است. آموزش، آگاهیبخشی و ترویج فرهنگ بومی، میتواند بهترین راهکار مقابله با هجمه فرهنگی و الگوبرداری بیرویه باشد و از نابودی میراث فرهنگی جلوگیری کند.
در این مسیر، باید توجه داشت که فرهنگ هر جامعه، سرمایهای بیبدیل و گنجینهای است که نمیتوان به راحتی جایگزین کرد. در عصر سلطه فضای مجازی، این میراث ارزشمند بیش از همیشه نیازمند حفاظت و حمایت است تا نسلهای آینده نیز بتوانند با افتخار و شناخت به هویت اصیل خود پایبند باشند و فرهنگهای محلی همچنان زنده و پویا باقی بمانند.
احیای پوشاک محلی؛ اولویت رسانه برابر تهاجم فرهنگی
مهدی پودینه مدیر میراث فرهنگی هیرمند در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری آوای هیرمند بیان کرد: «وقتی پایههای فرهنگ بومی یک جامعه در اثر تبلیغات رسانهای گسترده دشمنان سست میشود، اموری مانند خودکمبینی، حقارت و احساس خودباختگی فرهنگی به وجود میآید که در نهایت زمینهساز پذیرش فرهنگ بیگانه خواهد بود. پوشاک در ایران از گذشته بر اساس شرایط جغرافیایی، موقعیت اقتصادی و آداب و عادتهای محلی شکل گرفته است. این موضوع ساده نیست و ریشه در تاریخ دارد. اکنون که پوشاک محلی بیشتر در جشنها و برنامههای خاص دیده میشود، باید با کمک رسانههای داخلی برای احیای آن تلاش کنیم.»
وی افزود: «متاسفانه تهاجم فرهنگی در سالهای اخیر تاثیراتی به صنایع دستی کشور، به ویژه پوشاک وارد کرده است. این ضربات قابل جبران نیستند، اما با تلاش میتوانیم این هنر قدیمی را دوباره احیا کنیم. در سیستان این مسئله بیشتر نمود دارد. لباس مردان سیستان قدمتی ۲۰۰۰ ساله دارد که در نقاشیهای دیوارههای کوه خواجه دیده میشود و ارزش بالای آن را نشان میدهد.»
مدیر میراث فرهنگی هیرمند ادامه داد: «لباس بانوان سیستان نیز بسیار فاخر و زیبا است که متناسب با شرایط اقلیمی منطقه طراحی شده است. تلاشهای میراث فرهنگی در سالهای اخیر باعث ایجاد تغییراتی در ذائقه مردم برای پوشیدن لباسهای محلی شده، اما هنوز این پوششها بیشتر محدود به مراسم و جشنها است و در جامعه معمول نیست. تبلیغات دشمن باعث شده که پوشیدن لباس سنتی سیستان در شهرهای دیگر با تمسخر روبرو شود و این موضوع مانع استفاده عمومی از آن شده است.»
وی اظهار داشت: «در فرهنگ سیستان رنگ و طرح لباسها متناسب با اقلیم منطقه است. طراحان لباس باید در جهت حفظ این فرهنگ غنی گام بردارند و برخلاف خواستههای بیگانگان عمل کنند. استفاده از رسانههای مختلف داخلی برای معرفی پوشاک محلی میتواند از بین رفتن این هنر گرانبها را جلوگیری کند. تاثیر رسانههای خارجی در کمرنگ شدن این فرهنگ غیرقابل انکار است.»
مهدی پودینه افزود: «برای حفظ این فرهنگ باید به صورت اساسی در انتقال آن به جوامع بینالمللی تلاش کنیم. راهحلهایی مثل قطع اینترنت یا محدود کردن شبکه های اجتماعی مانند اینستاگرام، تلگرام و واتساپ موقت و گذرا است و نمیتوان بر اساس آن برنامهریزی کرد. باید قویتر عمل کنیم تا فرهنگ اصیل کشورمان را به جهانیان معرفی کنیم.»
در پایان، وی پیشنهاد داد: «یکی از راهکارها برگزاری مراسمات و معرفی پوششهای محلی به ویژه در سیستان است که در برنامههای ملی و بینالمللی شناسانده شود. این کار باعث آشنایی بیشتر دیگران با فرهنگ اصیل ما و کاهش بهرهبرداری دشمنان در تهاجم فرهنگی خواهد شد.»
رسانههای غربی تهدیدی برای فرهنگ سیستان
امیر فرزادی، کارشناس مسائل فرهنگی ،در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی آوای هیرمند بیان کرد: «معرفی آداب و رسوم در زبان و هنرهای محلی، وجود و هویت هر فرد را شکل میدهد. آداب و رسوم هر کشوری ریشه در تاریخ و فرهنگ آن دارد و به همین دلیل کشور ما ایران با پیشینه فرهنگی کهن، تأثیرگذار از رسوم مختلف، به دو دسته کلی آیین ملی و رسوم محلی تقسیم میشود. اقوام مختلف ایرانی، علاوه بر پایبندی به آیینهای ملی، میهنی و مذهبی، هر کدام رسوم محلی ویژه خود را دارند که باید حفظ و گرامی داشته شود.»
وی افزود: «زبان در واقع پل فهم و آگاهی نسبت به آداب و رسوم است و موسیقی نیز یکی از شاخصترین نمودهای هنر محلی است. موسیقی، یکی از مهمترین داشتههای فرهنگی هر منطقه به شمار میرود و نماد هویت فرهنگی مردم است.»
کارشناس مسائل فرهنگی ادامه داد: «امروز اما متأسفانه شاهدیم که فرهنگ غربی با استفاده از قدرت رسانههای گسترده، تلاش میکند فرهنگ اصیل مردم سیستان و بلوچستان را تحت فشار قرار داده و آن را به فراموشی بسپارد. این رسانهها با تبلیغات هدفمند، قصد دارند فرهنگ بیگانه را جایگزین فرهنگ غنی و ریشهدار بومی کنند.»
وی تاکید کرد: «تهاجم فرهنگی از طریق رسانهها، بزرگترین تهدید برای آداب، رسوم، زبان و هنرهای محلی ما است و اگر برای مقابله با این هجمه اقدامی نکنیم، این سرمایههای ارزشمند فرهنگی به تدریج از بین خواهد رفت. باید با بهرهگیری از ظرفیت رسانههای داخلی و بینالمللی، فرهنگ اصیل خود را معرفی و تقویت کنیم تا جایگاه آن در میان نسلهای آینده حفظ شود.»
امیر فرزادی همچنین خاطرنشان کرد: «حفظ زبان و هنرهای محلی نه تنها به معنای حفظ یک میراث تاریخی است، بلکه عامل تقویت هویت ملی و انسجام اجتماعی نیز محسوب میشود. رسانهها باید به جای ترویج فرهنگهای بیگانه، در راستای معرفی و تحکیم ارزشهای بومی فعالیت کنند تا نسلهای آینده با افتخار به ریشههای فرهنگی خود نگاه کنند و از تهاجم فرهنگی که به بهانه جهانی شدن مطرح میشود، در امان بمانند.»
انتهای خبر.
