به گزارش خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «ندای هیرمند» به نقل از عصر هامون، در سالهای اخیر، بحران آب به یکی از مهمترین دغدغههای زیستمحیطی و اجتماعی کشور تبدیل شده است؛ بحرانی که ریشه در ترکیبی از عوامل طبیعی و انسانی دارد و آثار آن بهویژه در مناطق کمبارش، ملموستر از همیشه به چشم میخورد.
کاهش شدید منابع آبی، تداوم خشکسالی، و افزایش مصرف، زنگ خطر جدی برای امنیت آبی به صدا درآوردهاند. در چنین شرایطی، تنها راه برونرفت از این وضعیت، اتخاذ رویکردی چندجانبه و همهجانبهنگر در مدیریت مصرف آب است؛ رویکردی که در آن، آموزش، مشارکت مردم، اصلاح زیرساختها و بهرهگیری از فناوریهای نوین به عنوان ارکان اصلی شناخته میشوند.
در این راستا، نقش فرهنگسازی بهعنوان یکی از مهمترین حلقههای این زنجیره، بیش از پیش اهمیت مییابد.
مصرف بهینه آب، ضرورتی حیاتی در دوران خشکسالی
غلامحسین لکزائیانپور مدیر امور آب و فاضلاب شهرستان زهک در گفتگو با خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «عصرهامون»، بیان کرد: با تداوم خشکسالی در بخشهای مختلف کشور و تأثیرات محسوس تغییرات اقلیمی بر الگوی بارش، ذخایر آب شرب با کاهش چشمگیری مواجه شدهاند. در چنین شرایطی، تنها راهکار پایدار برای عبور از تنشهای آبی، مدیریت دقیق و اصولی منابع موجود و بهرهگیری از فناوریها و سیاستهای نوین در حوزه مصرف آب شرب است.
وی افزود: برای مدیریت مصرف آب شرب، روشهای متنوعی متناسب با ویژگیهای اقلیمی و شرایط هر منطقه وجود دارد، یکی از مؤثرترین راهبردهای مقابله با بحران، اجرای طرحهای ویژه آبرسانی و توسعه تصفیهخانههای فاضلاب و بازچرخانی آب است. استفاده مجدد از پسابهای تصفیهشده، بهویژه در مصارف غیرشرب، میتواند فشار بر منابع آب شیرین را به شکل قابلتوجهی کاهش دهد.
فرسودگی شبکههای آبرسانی؛ زخم پنهان صنعت آب
این مسئول عنوان کرد: اصلاح و بازسازی شبکههای فرسوده آبرسانی نیز از جمله ضرورتهای امروز صنعت آب کشور به شمار میرود. سالانه حدود ۲۵ درصد آب در شبکههای فرسوده هدر میرود؛ بنابراین نوسازی خطوط انتقال و شبکههای توزیع، اقدامی کلیدی در کاهش تلفات و ارتقای بهرهوری شبکه به شمار میآید.
وی خاطرنشان کرد: هوشمندسازی در بخش آب، از طریق نصب کنتورهای هوشمند و سامانههای کنترل برخط شبکه، امکان پایش لحظهای مصرف، شناسایی نشتها، و مدیریت فشار را فراهم میسازد. این اقدامات، در کنار استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف؛ مانند سرشیرها و سردوشهای کممصرف و تشویق مشترکین به نصب این تجهیزات میتواند نقش مهمی در کنترل هدررفت و صرفهجویی ایفا کند.
اصلاح تعرفهها با رویکرد مدیریت مصرف
لکزائیانپور در ادامه خاطرنشان کرد: در کنار این اقدامات فنی، باید به اصلاح تعرفههای آب نیز توجه ویژه داشت. تعرفههای جدید با افزایش پلکانی و میانگین ۲۸ درصدی، طراحی شدهاند تا ضمن جلوگیری از اسراف، مشترکین پرمصرف را به صرفهجویی و تعدیل مصرف ترغیب نمایند. این ساختار به نوعی عدالت در مصرف و پرداخت هزینه را نیز محقق میسازد.
وی افزود: از مهمترین چالشهای کنونی، فرهنگ نادرست مصرف و سهم بالای مشترکین پرمصرف است. حدود ۴۸ درصد خانوارها، نزدیک به ۷۰ درصد آب مصرفی را به خود اختصاص دادهاند. در حالی که سرانه بهینه مصرف برای هر نفر ۱۳۰ لیتر در شبانهروز تعیین شده، این رقم در برخی مناطق به بیش از ۲۵۰ لیتر نیز میرسد. اصلاح این روند، نیازمند فرهنگسازی گسترده و مستمر، بهویژه از مدارس، آموزشگاهها و خانوادههاست. بیتردید ترویج الگوی صحیح مصرف نقشی تعیینکننده در کاهش فشار بر منابع محدود آبی کشور خواهد داشت.
مدیر امور آب و فاضلاب شهرستان زهک گفت: واضح است که منابع آبی کشور اعم از منابع سطحی و زیرزمینی در شرایطی ناپایدار و شکننده قرار دارند. عبور از بحران فعلی، بدون تردید مستلزم نگاهی جامع، علمی و مشارکتمحور به مسئله مدیریت مصرف آب است؛ بهکارگیری سیاستهای پایدار، ابزارهای هوشمند، اصلاح زیرساختها و مشارکت آگاهانه مردم میتواند مسیر عبور از تنشهای آبی را هموار سازد و آیندهای ایمنتر برای منابع حیاتی کشور رقم بزند.
با توجه به ابعاد گسترده بحران آب و چالشهای پیشرو، روشن است که تنها با اتکا به راهکارهای فنی نمیتوان به مدیریت پایدار منابع آبی دست یافت.
اصلاح الگوی مصرف و تغییر نگرش عمومی نسبت به آب، بهعنوان کالایی حیاتی و محدود، نیازمند فرهنگسازی عمیق، مداوم و هدفمند است؛ آموزش همگانی، بهویژه از سنین پایین، ارتقای آگاهی عمومی، اصلاح زیرساختها، هوشمندسازی شبکهها و تدوین سیاستهای عادلانه تعرفهای، مجموعهای از اقدامات مکملاند که تنها در صورت اجرای هماهنگ و مشارکتجویانه، میتوانند آیندهای ایمنتر برای منابع آبی کشور رقم بزنند. به بیان دیگر، عبور از بحران آب نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی است که بدون همراهی مردم و نهادینهسازی فرهنگ درست مصرف، دستیافتنی نخواهد بود.
